Damwoude is - na enig verzet - op 1-1-1971 door een gemeentelijke herindeling formeel ontstaan door samenvoeging van de dorpen Dantumawoude, Akkerwoude en Murmerwoude.
Kaartje van Schotanus met de 3 verschillende dorpen.
Dantumawoude
Dit voormalig oostelijke dorp van Damwoude heette in 1369 nog Dointhimwalda, daarna in 1421 Dontimwalda en in 1505 Dantumwald. "Dont" betekend met de rest van het woord: hoge zandrug in het moeras. Toepasselijk als men weet dat het dorp in vroeger tijden midden in het veengebied lag.
De gemeente Dantumadeel is naar deze plaats vernoemd.
De zandrug die van Driesum, Damwoude naar Rinsumageest loopt laat zien dat het in de oudheid een centrale plaats innam.
Er woonden diverse adelijke families in Dantumawoude.
Op
de Plantenhove, een klein slot en thans een conferentieoord, woonden de
Aesgama's en de Bergsma's.Er bevonden zich ook echte states; de Botnia, Donia en de Bonga-state. En waarschijnlijk ook nog Ewinga-state. Het Onnema-huis, waarschijnlijk een stins, raakte in de 14e eeuw in verval.
De voornaamste state was wel de Donia-state en komt ook voor op de Schotanuskaart van 1664. De state was omgeven door een gracht en had een poort. Het werd in de 18e eeuw afgebroken. De poort werd omgebouwd tot huis.
De kerk werd omstreeks 1200 gebouwd, deze werd in 1755 afgebroken en opnieuw gebouwd. Klik hier voor oude foto's.
Akkerwoude
Dit is het voormalige westelijke dorp van Damwoude.
De naam zegt het al, "akker" betekend nu nog hetzelfde als in vroeger tijden en "woude" betekent gebied. Dus Akkerwoude is vanouds een akkerbouwgebied.
De
naam kreeg het vermoedelijk door het verbouwen van rogge en andere aarplanten,
al sinds de vroege middeleeuwen. Jaar na jaar werd de afgebrande laag veen
dunner, totdat er een arme zandgrond over bleef. Het heeft jaren geduurd
om, door middel van plaggen en schapemest, de grond weer humusrijk en vruchtbaar
te maken. Tot de 16e eeuw werd er veen afgegraven in de omgeving, ook door
het klooster van Dokkum. Er stonden vroeger diverse voorname states in Akkerwoude,
waaronder Groot Saakma en klein Saakma, Jousma state en ook Remmersma state
zou in het dorp hebben gestaan. Klik
hier voor oude foto's.Murmerwoude
Murmerwoude zou volgens de oude verhalen "moordenaarswoud" zijn, de plaats waar Bonifatius in 754 vermoord zou zijn. Volgens Cornelius Kempius, een 16e eeuwse geschiedschrijver, zouden de heidense moordenaars hun straf niet ontlopen. Hun geslacht zou vervloekt zijn, hun kinderen zouden herkenbaar zijn aan een wit stukje in hun haar wat ze bij de geboorte al meegekregen. Het verhaal werd nog lang verteld en mensen met licht haar bleven verdacht.
Volgens andere geleerden is Bonifatius vermoord te Dokkum en is de kunstmatige terp waar deze stad op ligt ter ere van deze apostel gebouwd.
De naam Murmerwoude, afgeleid van Murimma therp, heeft dus eigenlijk niets met de moord van doen. Het is vernoemd naar "moarre" (moor in duits en engels), naar het veen. Niet het droogste veen.
Er
stonden vroeger aardig wat voorname huizen in Murmerwoude. In 1881 werd
deze plaats hoofdplaats van de gemeente met het gemeentehuis in het centrum,
aan de Kruisweg. Het dorp heeft ook nog een kerk uit de 13e eeuw. Klik
hier voor oude foto's. 
